Jedną z wielu nowości technologicznych, jakie wprowadziła w swoje życie codzienne ludność KPL grupy południowo – wschodniej, było nowatorskie budownictwo. Były to domostwa wytrzymałe, lekkie a co najważniejsze łatwiejsze w budowie – tzw. płoszczadki. Idea wznoszenia takich domostw najprawdopodobniej "przywędrowała", została zapożyczona z kultury trypolskiej. Licznymi dowodami wznoszenia takich budowli są wielkie fragmenty lessu ze śladami drewnianej konstrukcji (odciski plecionki z młodych gałęzi, odciski grubych belek). W trakcie prac wykopaliskowych odkryto wielkie rumowiska polepy, tworzące zarysy chat. Wymiary ich wahały się w granicach ok. 10 – 20 m2. Wykorzystywany do tego celu less, wzmacniany był odpadami powstającymi podczas młócenia zboża (plewy i słoma). Surowiec (less) ten wydobywano w pobliżu osad. Przypuszcza się że konstrukcję nośną stanowiły grube belki, pomiędzy którymi powstawały wyplatane ściany w końcowej fazie budowy oblepiane lessem z plewami. Ostatecznie domostwa mogły być ozdabiane poprzez malowanie, wiechciowanie, a także dolepianie ozdobnych gzymsów.
Wiechciowanie – proces miotełkowania na mokro lessu bądź gliny w celu ozdobienia. Prawdopodobnie do tego celu używano miotełek z grubej trawy lub słomy.
Najprawdopodobniej budowle tego typu posiadały rodzaj poddasza pełniącego funkcję spiżarni bądź miejsca do spania. Chaty były wyposażane w piece. Podłogę stanowiło klepisko. Ludność z wielkich osad w Ćmielowie i Gródku nad Bugiem budowała także wielkie spiżarnie – jamy zasobowe. Głębokie i szerokie na kilka metrów jamy (często dwuczęściowe o dwóch poziomach), przed zadaszeniem i wypełnieniem zapasem, najprawdopodobniej przepalano je w celu zabezpieczenia przed różnymi pasożytami i wilgocią. Uważam, że błędne jest interpretowanie tego typu obiektów jako półziemianki mieszkalne. Odkrywane spiżarnie, mają najczęściej zarys prostokątny lub ósemkowaty. Powierzchnia ich waha się od 3 do 8 m2.
Rekonstrukcja eneolitycznej chaty z Krzemionek Opatowskich
Wypleciona z gałęzi, a następnie oblepiona lessem ściana płoszczadki
W takich miejscach mogło być gromadzone drewno na opał
Autor przy rekonstrukcji chaty
Sposób wyplatania dachu
Tak mogło wyglądać przydomowe ogrodzenie
Trzcina pospolita Phragmites communis – roślina ta wykorzystywana była najprawdopodobniej do wyplatania dachów, ocieplania i wzmacniania ścian
Plecionka trzcinowa
Tak mógł wyglądać jeden z końcowych etapów budowy ścian – oblepianie plecionki lessem
Oryginalne fragmenty lessu z eneolitycznej chaty – widoczne odciski organicznych elementów konstrukcji
Klepisko
Rekonstrukcja eneolitycznej chaty w Krzemionkach Opatowskich
Copyright Marek Poznański 2007-2024. Wszystkie prawa zastrzeżone!
