Kora brzozy - zapomniany surowiec

Człowiek w pradziejach bardzo dobrze znał otaczające go środowisko. Wiedział doskonale z czego i jak zrobić daną rzecz, niezbędną w życiu codziennym. Wiedza ta z pewnością była dziedziczona, jednakże w skutek rozwoju i wykorzystywania coraz to nowszych, wytrzymalszych surowców pomału odchodziła w zapomnienie. Dzisiaj dzięki nielicznym znaleziskom organicznym sprzed tysięcy lat możemy pokusić się o rekonstrukcje, które mogą nam przybliżyć ówczesne życie i możliwości jakie dawała i daje nam przyroda.
Jednym z takich surowców była kora brzozy brodawkowatej (Betula pendula) czy brzozy omszonej (Betula pubescens) z której to można było zrobić wiele przydatnych rzeczy. Wykorzystywano ją między innymi do rozpalania ognisk, wytwarzania dziegciu i co najważniejsze szycia różnorakich pojemników, które służyły zapewne wiele lat. Używano jej także, jako swoistego przykrycia urn z prochami zmarłych, a także owijano nią zmarłych (pochówki szkieletowe) w niektórych kulturach pradziejowych. Są to tylko nieliczne przykłady jej zastosowania w życiu codziennym naszych przodków sprzed tysięcy lat.

Korę pozyskiwano głównie ze środkowej części dorosłych drzew, gdzie nie ma wielu narośli i spękań, a co najważniejsze jest stosunkowo gruba by móc z niej cokolwiek wykonać. Do nacinania kory wykorzystywano głownie krzemienne narzędzia (najlepsze są przełamane wióry krzemienne). Po odpowiednim nacięciu kory zdzierano ją z drzewa, tak by jej nie uszkodzić. Następnie wycinano odpowiednią formę i wykonywano otwory krzemiennym wiertnikiem bądź kościanym szydłem, po czym przystępowano do jej szycia. Idealne do tego celu były rzemienie wycięte ze świeżo zerwanej kory brzozy. Mogły być również wykorzystywane nierozciągliwe ścięgna ze zwierzęcych kończyn, skórzane rzemienie, jelita czy łodygi roślin jednorocznych, takich jak lnowate (linaceae) czy pokrzywowate (urticaceae). W przypadku rzemieni wycinanych z kory brzozy trzeba było pamiętać, iż należy je odpowiednio wycinać, tzn. trzeba było zachować dookolną strukturę kory (cięcie poziome kory). Jest ona wtedy rozciągliwa i niełamliwa. Ludność pradziejowa stosowała zapewne także inne techniki szycia i łączenia kory z korą i innymi surowcami.
Gotowy pojemnik z kory mógł być wyposażony w uchwyt lub odpowiednie przykrycie, dodatkowo mógł być także uszczelniony dziegciem lub żywicą.

Zdzieranie kory brzozy

Gotowy surowiec

Brzoza częściowo pozbawiona kory

Najprostszy sposób szycia kory brzozy

Gotowe kubki